بذر نخود علوفه ای

✅ خرید و قیمت بذر نخود علوفه‌ای آردا | انتخابی اقتصادی و مغذی برای خوراک دام

توجه:

قیمت این محصول به روز نیست، برای اطلاع از قیمت روز بذر نخود علوفه‌ای با ما تماس بگیرید.

🔸 نام علمی نخود علوفه‌ای: .Pisum arvense L

🔸 درصد خلوص بذر نخود علوفه‌ای: 99 درصد

🔸 درصد قوه نامیه بذر نخود علوفه‌ای: 90 درصد

🔸 وزن هزار دانه بذر نخود علوفه‌ای: 150 گرم

گیاه‌شناسی نخود علوفه‌ای و خصوصیات مورفولوژیکی آن چگونه است: 

نخود علوفه‌ای به جنس Pisum از راسته Fabales، تیره Leguminosae و طایفه Vicia متعلق می‌باشد. نخود علوفه‌ای گیاهی است خودگشن، یک‌ساله، دارای ساقه‌های باریک و بالارونده که ارتفاع آن بسته به شرایط کشت (آبی و دیم) و نوع گونه و واریته از 50 تا 200 سانتی‌متر متفاوت است. ساقه‌های نازک و ترد این گیاه برای بالارفتن نیاز به قیم دارد. برگ‌های مرکب این گیاه دارای یک تا پنج برگچه بوده و در انتها به پیچک‌های شاخک‌دار منتهی می‌شوند. پیچک‌ها نقش مهمی را در اتصال این گیاه به گیاهان قیم (جو، گندم، يولاف، تریتیکاله و چاودار) ایفا می‌نمایند. گل‌ها به‌صورت انفرادی یا دو‌تایی در محور برگ‌ها قرار گرفته و رنگ آن در گونه‌های مختلف از سفید، صورتی، بنفش و گاهی ارغوانی متفاوت هستند. هر گل از پنج کاسبرگ لوله‌ای تشکیل‌شده و درون آن پنج عدد گلبرگ که به شکل‌های مختلف دیده می‌شود، وجود دارد. اولین گلبرگ که بزرگ‌ترین آن‌ها می‌باشد، درفش نامیده می‌شود. دو عدد از گلبرگ‌ها بال و دو گلبرگ دیگر ناو نامیده می‌شوند. گلبرگ‌ها پرچم‌ها و مادگی را در میان می‌گیرند. تعداد پرچم‌ها در هر گل 10 عدد می‌باشد که 9 عدد آن‌ها به‌هم‌پیوسته و یک عدد آزاد می‌باشد. تخمدان دارای یک مادگی خمیده است و از 4 الی 10 تخمک تشکیل‌شده است.

مزرعه نخود علوفه‌ای

طول دوره‌ی گل‌دهی نخود علوفه‌ای چند روز است:

این گیاه 30 تا 35 روز می‌باشد. میانگین طول و عرض غلاف نخود علوفه‌ای در شرایط آبی به ترتیب 42.5 و 7 میلی‌متر بوده که به‌طور متوسط هر غلاف تعداد 3 تا 7 دانه را در خود جای می‌دهد. طول دوره‌ی رویشی این گیاه با هدف تولید علوفه (برداشت در مرحله پنجاه‌درصد گل‌دهی) 55 تا 65 روز و با هدف تولید دانه (برداشت در زمان رسیدن دانه) از 110 تا 120 روز با توجه به شرایط آب و هوایی متفاوت می‌باشد.

بذور این گیاه کروی بوده و رنگ آن با توجه به نوع گونه و ارقام اصلاح‌شده، از سیاه متمایل به خاکستری تا قهوه‌ای و کرمی متغیر است. دامنه‌ی تغییرات وزن صد دانه‌ی آن از 10.3 تا 8.5 گرم متفاوت می‌باشد.

درجه‌ی تحمل این گیاه به سرما کمتر از بقولات علوفه‌ای خلر، ماشک گل خوشه‌ای و مجاری بوده و تا 12- درجه سانتی‌گراد را در پاییز تحمل می‌نماید.

این گیاه در خاک‌های شنی–رسی و رسی–شنی بیشترین محصول را تولید می‌نماید. اسیدیته‌ی مناسب خاک برای رشد این گیاه 6 تا 7.5 گزارش شده است.

منشأ و توزیع جغرافیایی نخود علوفه‌ای کدام منطقه است:

نخود علوفه‌ای یکی از قدیمی‌ترین نباتاتی است که حدود 8000 سال قبل از میلاد مسیح در مزارع چین مشاهده گردیده است. موطن اصلی Pisum آسیای مرکزی و اوراسیا می‌باشد. مدیترانه‌ی غربی به‌عنوان دومین منشأ این گیاه مورد قبول واقع شده است. پراکندگی این گیاهان در جهان، قابل توجه بوده و کشورهای روسیه، اوکراین، آذربایجان، چین، ژاپن، هندوستان، مجارستان، یوگسلاوی، ترکیه، سوریه، ایران، یونان، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، قبرس، پاکستان، کانادا و کشورهای حوزه‌ی دریای مدیترانه با میانگین بارندگی 350 تا 550 میلی‌متر از مناطق کشت این گیاه به شمار می‌آیند.

قدمت و سابقه‌ی کشت نخود علوفه‌ای در ایران 100 تا 120 سال تخمین زده می‌شود. نخود علوفه‌ای با نام‌های محلی (گرگرو) در استان‌های اصفهان، مرکزی و همدان، (هولکه) در استان آذربایجان شرقی، (حلر) در استان آذربایجان غربی شناخته می‌شود. اگرچه آمار رسمی از سطح زیر کشت این گیاهان در بیشتر کشورها در دسترس نیست، ولی در سال‌های اخیر با توجه به افزایش هزینه‌ی تهیه‌ی کودهای شیمیایی و همچنین آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از مصرف بی‌رویه‌ی کودهای شیمیایی، توجه زیادی به کشت این گیاهان مبذول می‌گردد.

بهترین زمان کاشت نخود علوفه‌ای چه فصلی است:

نخود علوفه‌ای را می‌توان در همه‌ی فصول کشت کرد. عوامل چندی در تعیین زمان کشت مؤثر بوده که کشاورزان با توجه به شرایط و هدف از کشت (دانه، علوفه) نسبت به آن عمل می‌کنند. کشت بهاره و انتظاری این گیاه در شرایط آبی و کم‌آبیاری مناطق سرد کشور، با اهداف تولید دانه، علوفه و کود سبز انجام می‌گیرد. برای استفاده‌ی بهتر از بارندگی‌های مؤثر در بهار، ضروری است کشت بهاره در این مناطق در اولین فرصت ممکن به‌محض گاورو شدن زمین در نیمه‌ی اول فروردین‌ماه صورت گیرد. در شرایط دیم مناطق سرد، کشت انتظاری این گیاه به دلیل عملکرد علوفه و دانه، به کشت بهاره‌ی آن ترجیح داده می‌شود.

کشت پاییزه‌ی نخود علوفه‌ای به چه صورت انجام می‌شود:

در مناطق معتدل سرد هم‌زمان با کشت گندم و جو و در نیمه‌ی اول لغایت نیمه‌ی دوم آبان‌ماه انجام می‌گیرد. در صورت کشت پاییزه می‌توان این گیاه را به‌صورت کود سبز، علوفه و دانه برداشت نموده و مورد استفاده قرار داد. در حال حاضر کشت پاییزه‌ی نخود علوفه‌ای در منطقه‌ی الموت استان قزوین با هدف تولید علوفه و کود سبز در تناوب با برنج، مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته است.

کوتاه بودن طول مدت رشد و نمو این گیاه تا مرحله‌ی 50 درصد گل‌دهی (60 تا 70 روز) یکی از ویژگی‌هایی است که این گیاه را قادر می‌سازد به‌عنوان کشت دوم بعد از برداشت گیاهانی نظیر گندم، جو و کلزا در مناطق شمال غرب کشور و استان‌های مرکزی مورد استفاده قرار داد. در صورت کشت تابستانی این گیاه در مناطق سرد به دلیل محدودیت شرایط اقلیمی، امکان تولید دانه مقدور نبوده و علوفه‌ی حاصل از زراعت این گیاه در مرحله‌ی ۵۰ درصد گل‌دهی (اواخر مهرماه) به‌صورت چرای مستقیم دام، علوفه‌تر، علوفه‌ی خشک و یا به‌عنوان کود سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بعضی از سال‌ها که به علت شرایط ناسازگار محیطی از قبیل تگرگ، سرمای دیررس بهاره و یخبندان، زراعت‌های اصلی بهاره نظیر لوبیا، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، ذرت، آفتابگردان و خیار در مناطق سرد کشور دچار یخ‌زدگی می‌شود، به لحاظ محدودیت زمانی از نظر طول دوره‌ی رویشی دیگر امکان تجدید کشت این گیاهان مقدور نبوده و کشت گیاه نخود علوفه‌ای در فضاهای خالی موجود می‌تواند بخشی از خسارت وارده را جبران نماید. هدف اصلی در کشت تابستانه (کشت دوم) تولید علوفه و کود سبز است.

عامل مؤثر و مهم در کشت و تولید نخود علوفه‌ای در مناطق سرد چه مواردی است:

زمان کشت گیاه می‌باشد. تأخیر طولانی در برداشت غلات و یا تأخیر در کشت تابستانه‌ی نخود علوفه‌ای، عملکرد علوفه‌تر و ماده‌ی خشک این گیاه را تحت تأثیر قرار داده و آن را کاهش می‌دهد. برای دستیابی به عملکرد ماده‌ی خشک مطلوب این گیاه، ضروری است عملیات تهیه‌ی زمین و کشت در اولین فرصت ممکن پس از برداشت گندم و جو بدون وقفه انجام شود. در تحقیقات انجام‌شده در ایستگاه تحقیقات خیرآباد استان زنجان، بیشترین عملکرد علوفه‌تر (24 تن در هکتار) و ماده‌ی خشک (4.6 تن در هکتار) از کشت نخود علوفه‌ای در نیمه‌ی دوم تیرماه (20 تیر) تولید شد.

میزان بذر در واحد سطح، عمق کاشت و نحوه‌ی کاشت نخود علوفه‌ای به چه صورت است:

بذور نخود علوفه‌ای را می‌توان به روش دست‌پاش و یا با استفاده از بذر افشان سانتریفوژ، ردیف‌کار گندم آبی و دیم و ردیف‌کار لوبیا کشت نمود. در صورت استفاده از بذر افشان، بذور توسط دیسک با خاک مخلوط می‌گردد. آماده کردن زمین جهت کشت بهاره و پاییزه‌ی نخود علوفه‌ای، مشابه عملیات تهیه‌ی زمین برای گندم و جو می‌باشد. نخود علوفه‌ای را می‌توان بدون انجام شخم و عملیات خاک‌ورزی با استفاده از عمیق‌کار گندم دیم، ردیف‌کار گندم آبی و یا ردیف‌کار لوبیا در داخل بقایای کلش گندم و جو کشت نمود. عمق کاشت با توجه به اندازه‌ی بذر و بافت خاک از سه تا پنج سانتی‌متر متفاوت می‌باشد. میزان بذر با توجه به بستر خاک تهیه‌شده، کشت به‌موقع، کشت دیرهنگام و وزن صد دانه، از 125 تا 150 کیلوگرم در هکتار متفاوت است. تراکم بوته در واحد سطح بسته به اهداف تولید از 150 تا 200 دانه در مترمربع متغیر می‌باشد. چنانچه هدف از زراعت این گیاه، تولید علوفه باشد میزان تراکم (200 دانه در مترمربع) و با هدف تولید دانه، تراکم 150 دانه در مترمربع مناسب می‌باشد. در نتایج تحقیقات انجام‌شده در ایستگاه‌های تحقیقاتی خیرآباد و خدابنده‌ی استان زنجان، با افزایش تراکم دانه از 160 به 200 دانه در مترمربع، اختلاف معنی‌داری در عملکرد علوفه‌ی تر و ماده‌ی خشک این گیاه مشاهده نگردید.

بررسی‌های میدانی و نتایج تحقیقات انجام‌شده در استان‌های مرکزی و شمال غرب کشور گویای موفقیت کشت دوم این گیاه با میانگین تولید 15 تا 25 تن در هکتار علوفه‌تر، 3 تا 5 تن در هکتار علوفه‌ی خشک، 85 تا 120 کیلوگرم در هکتار عملکرد نیتروژن و 530 تا 850 کیلوگرم در هکتار پروتئین خام است. 

كودهای موردنیاز برای کشت نخود علوفه‌ای چه مواردی هستند:

مقدار كودهای موردنیاز در زراعت نخود علوفه‌ای با توجه به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و زراعت قبلی متفاوت می‌باشد. ترجیحاً لازم است میزان كود مصرفی بر اساس آزمون خاک تعیین شود. برای صرفه‌جویی در وقت و کاهش هزینه‌های كاشت، بذور نخود علوفه‌ای با 50 تا 100 کیلوگرم فسفات آمونیوم و50 تا 100 کیلوگرم سولفات پتاسیم به‌طور کامل مخلوط شده، سپس به‌وسیله ردیف‌کار گندم آبی و یا ردیف‌کار گندم دیم كشت می‌شود. به علت تثبیت نیتروژن هوا توسط باکتری‌های همزیست با نخود علوفه‌ای، استفاده از كود نیتروژن زیاد ضروری نیست. در مناطقی که باکتری همزیست با ریشه این گیاه در خاک موجود نیست، مایه‌کوبی بذور این گیاه با باکتری ریزوبیوم مفید خواهد بود. تحقیقات میدانی نشان می‌دهد که باکتری‌های همزیست با ریشه این گیاهان در اغلب خاک‌های مناطق سرد و معتدل سرد کشور وجود دارد. تعداد گره‌های تثبیت‌کننده‌ی نیتروژن در شرایط آبی بیشتر از دیم می‌باشد. در صورت لزوم جهت رشد سریع و افزایش عملکرد علوفه، در اوایل فصل بهار (نیمه دوم فروردین) مصرف 50 کیلوگرم در هکتار كود اوره کافی است. این گیاه به دلیل داشتن ریشه‌های عمیق (70 تا 100 سانتی‌متر) به‌راحتی از باقی‌مانده كودهای مصرفی در زراعت قبلی (گندم و جو) استفاده نموده و از آلودگی آب‌های زیرزمینی جلوگیری می‌نماید. در صورت كشت پاییزه‌ی این گیاه با هدف تولید دانه، مصرف مقدار 100 تا 150 کیلوگرم كود فسفات آمونیوم هم‌زمان با كاشت توصیه می‌شود.

آبیاری نخود علوفه‌ای به چه صورت انجام می‌شود:

نخود علوفه‌ای متحمل به خشکی بوده و نیاز آبی کمتری دارد. میزان آب موردنیاز نخود علوفه‌ای در زراعت آبی، بسته به شرایط آب و هوایی، زمان كشت، بافت خاک و به‌ویژه هدف از كشت (علوفه، دانه) متفاوت است. تعداد دفعات آبیاری در زراعت بهاره‌ی نخود علوفه‌ای با هدف تولید دانه دو نوبت بیشتر از تولید علوفه می‌باشد. تعداد دفعات آبیاری این گیاه در شرایط كشت بهاره و تابستانی و با هدف تولید علوفه از 3 تا 5 نوبت با توجه به شرایط آب و هوایی متغیر است. فواصل آبیاری بسته به بافت خاک از 10 تا 20 روز متفاوت می‌باشد. زراعت این گیاه در اراضی کم‌آب و مناطقی که از آب مطمئن برخوردار نیستند، با یک یا دو نوبت آبیاری در افزایش عملکرد علوفه‌تر و ماده خشک این گیاه بسیار مؤثر می‌باشد. در شرایط كشت پاییزه این گیاه در مناطق معتدل که هم‌زمان با كشت گندم و جو صورت می‌گیرد، انجام یک نوبت آبیاری برای استقرار مطلوب این گیاه ضروری است. در این مناطق به دلیل نزولات جوی در پاییز و اوایل بهار سال بعد، نیازی به آبیاری نبوده و پس از توقف بارندگی‌های بهاره، با دو نوبت آبیاری 15 تا 20 تن علوفه‌تر از این گیاه حاصل می‌شود.

عملیات برداشت نخود علوفه‌ای چگونه انجام می‌شود:

زمان برداشت نخود علوفه‌ای با توجه به نوع و هدف استفاده از محصول تغییر می‌کند. مناسب‌ترین زمان برداشت برای تولید علوفه، مرحله‌ی رشد 50 درصد گل‌دهی می‌باشد. این مرحله‌ی رشد مصادف با زمانی است که غلاف‌های پایینی تشکیل و نیمه‌پر شده و گیاه گل‌دار است. در كشت مخلوط این گیاه با جو، مرحله‌ی 50 درصد گل‌دهی هم‌زمان با مرحله‌ی شیری و ابتدای خمیری شدن دانه جو می‌باشد. برداشت به‌وسیله‌ی داس، داس بلند یا توسط دروگر غلات انجام می‌گیرد. برای کاهش رطوبت اضافی و جلوگیری از پوسیدگی علوفه‌ی برداشت‌شده، آن را در معرض هوای آزاد قرار داده و بعد از کاهش رطوبت علوفه، بسته‌بندی می‌کنند. نظر به اینکه زمان برداشت این گیاه در شرایط كشت بهاره در مناطق سرد، با توجه به شرایط آب و هوایی و زمان كشت، از اواخر اردیبهشت تا دهه‌ی اول خردادماه تغییر می‌کند، بنابراین امکان كشت آن در تناوب با كشت بهاره‌ی سبزی و صیفی امکان‌پذیر است. به‌گونه‌ای که بعد از برداشت این گیاه می‌توان محصولات سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، ارقام زودرس و میان‌رس لوبیا، خیار و كلم را كشت نمود. زمان برداشت با هدف تولید دانه، موقعی است که گیاه کاملاً رسیده و زرد شده و غلاف‌های پایینی نزدیک به باز شدن باشند. می‌توان زمان برداشت را تا رسیدن 80 درصد غلاف‌ها به تأخیر انداخت.

برای بذرگیری از علوفه خشك برداشت‌شده می‌توان به‌وسیله خرمن‌کوب، كاه را از دانه جدا و جمع‌آوری كرد. عملکرد دانه این گیاه در شرایط كشت دیم و آبی 3500 الی 2500 کیلوگرم در هکتار می‌باشد.

كشت مخلوط نخود علوفه‌ای چگونه انجام می‌شود:

كشت مخلوط نخود علوفه‌ای و غلات، روشی متداول در كشاورزی سنتی و پیشرفته به شمار می‌آید. پایداری تولید، استفاده مطلوب از منابع در دسترس، تولید علوفه‌ی باکیفیت و افزایش بهره‌وری از مزایای كشت مخلوط نخود علوفه‌ای و غلات دانه‌ریز به شمار می‌آیند. ازآنجایی‌که نخود علوفه‌ای دارای ساقه‌های ضعیف، ترد و شکننده می‌باشد، بدین لحاظ كشت مخلوط آن با غلات دانه‌ریز بسیار مفید بوده و از خوابیدگی (ورس) آن‌ها جلوگیری می‌نماید. كشت مخلوط نخود علوفه‌ای با جو، یولاف، گندم، چاودار و تریتیکاله ضمن حفاظت فیزیکی بوته‌ها از خطر خوابیدگی، در کنترل رشد علف‌های هرز، کاهش زمان رسیدگی، سهولت برداشت و افزایش عملکرد علوفه و دانه مؤثر می‌باشد.

در كشت مخلوط درهم نخود علوفه‌ای با غلات دانه‌ریز، بذور این گیاهان بدون در نظر گرفتن آرایش ردیفی خاصی هم‌زمان در یک قطعه زمین كاشته می‌شوند. در این نظام كشت، گیاهان مخلوط با یکدیگر رشد کرده و برداشت نیز هم‌زمان صورت می‌گیرد. استفاده بهتر از منابع موجود (زمین، نیروی كار، آب و عناصر غذایی) و کاهش خسارت آفات و بیماری‌های گیاهی از دیگر مزایای این نوع كشت به شمار می‌آیند.

مطالعات انجام‌شده در ایستگاه‌های تحقیقات دیم خدابنده‌ی استان زنجان، دیم مراغه، مزرعه تحقیقاتی دیم ديلمـان استان گیلان، همچنین ایستگاه تحقیقاتی خیرآباد زنجان در شرایط آبی نشان داد که كشت مخلوط نخود علوفه‌ای با جو، به كشت خالص این گیاه ترجیح دارد. در این مطالعات بیشترین مقادیر عملکرد ماده خشک و پروتئین خام از نسبت كشت 75% جو + 25% بقولات علوفه‌ای حاصل شد.

نتایج نشان داد که به دلیل بالا بودن میزان بارندگی و پراکنش مطلوب آن در ماه‌های بهار سال‌های زراعی 1389 تا 1390 و 1388 تا 1389 میزان عملکرد علوفه‌تر و ماده خشک نخود علوفه‌ای به میزان قابل‌ملاحظه‌ای افزایش‌یافته و دامنه تغییرات عملکرد ماده خشک این گیاه در كشت خالص و مخلوط از 2.26 تا 5.94 تن در هکتار متغیر بود. درعین‌حال میانگین بازده ماده خشک این گیاه در دوره زمانی طولانی از1.5 تا 3 تن در هکتار در نوسان بود.

انتخاب گونه، ارقام زراعی، مقدار و نسبت‌های بذر در رقابت بین گیاهان مورد كشت در كشت‌های مخلوط تأثیرگذار بوده و از عوامل مهم برای دستیابی به تولید علوفه با عملکرد و کیفیت بالا به شمار می‌آیند. در شرایط آبی مناطق سرد كشور، كشت مخلوط این گیاه با یکی از ارقام جو با تیپ رشد بینابینی و یا بهاره نظیر جو رقم ماکویی و در شرایط دیم با ارقام جو آبیدر و سهند مناسب می‌باشد. در مناطق معتدل نیز لازم است كشت پاییزه نخود علوفه‌ای مخلوط با ارقام جو تیپ زمستانی انجام گیرد. برای دستیابی به تولید مطلوب بذر نخود علوفه‌ای در شرایط كشت آبی و دیم، نسبت كشت 75% نخود علوفه‌ای + 25% جو مناسب است. بوجاری و جداسازی بذور حاصل از كشت مخلوط این گیاه با جو به‌وسیله دستگاه‌های بوجاری غلات به سهولت انجام می‌شود، درحالی‌که در كشت مخلوط با گندم، جداسازی بذور به‌سختی صورت می‌گیرد.

کشت نخود علوفه‌ای به‌عنوان كود سبز چگونه انجام می‌شود:

در حال حاضر در مناطق سرد كشور، الگوهای رایج كشت فاقد گیاهی به نام كود سبز بوده و زراعت پاییزه گندم، جو و كلزا با محصولات بهاره نظیر لوبیا، آفتابگردان، سیب‌زمینی، پیاز و سایر محصولات سبزی و صیفی در تناوب قرار می‌گیرند. ترویج كشت گیاهان علوفه‌ای یک‌ساله به‌عنوان كود سبز و در جایگزینی با زراعت‌های اصلی، به دلیل اشغال زمین زراعی به مدت یک فصل زراعی و وجود محصولات رقیب و همچنین اقتصادی نبودن تولید آن، مورد استقبال زارعین قرار نمی‌گیرد. ظرفیت‌های خالی موجود بعد از برداشت گندم و جو، بستر و فرصت مناسبی را برای تولید اقتصادی كود سبز فراهم می‌آورد. با توجه به اینکه زمان برداشت گندم، جو و كلزا در این مناطق از نیمه اول تیر لغایت نیمه اول مردادماه به طول می‌انجامد، در چنین شرایطی به دلیل محدودیت طول فصل رشد و احتمال خسارت سرما، امكان كشت دوم مقدور نیست. به همین علت كشاورزان پس از شخم زدن چنین زمین‌هایی، آن را تا زمان كشت پاییزه به‌صورت آیش تابستانی و یا تا زمان كشت محصولات بهاره به‌صورت نكاشت یا آیش زمستانی رها می‌نمایند. بخشی از كشاورزان نیز با هدف آماده‌سازی سریع‌تر بستر بذر برای زراعت بعدی، بقایای كاه و كلش مزارع را سوزانده و با این عمل اشتباه از برگشت مقادیر متنابهي از مواد آلی به خاک كه در بهبود خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک نقش اساسی دارند، جلوگیری می‌نمایند. نخود علوفه‌ای گیاهی است كه به دلیل كوتاهی طول دوره رویشی، ترد و آبدار بودن اندام‌های هوایی، تحمل به سرما و خشکی، نیاز كم به نهاده‌های كشاورزی از قبیل كود و آب، در این مناطق بعد از برداشت گندم، جو و كلزا و در مناطق معتدل بعد از برداشت برنج می‌تواند به‌عنوان كشت دوم وارد تناوب زراعی شود و علوفه‌ی حاصل از آن در مرحله ۵۰ درصد گل‌دهی (نیمه دوم مهرماه در مناطق سرد و نیمه دوم اردیبهشت‌ماه در مناطق معتدل سرد) به‌عنوان كود سبز جهت افزایش مواد آلی و حاصل‌خیزی خاک مورداستفاده قرار گیرد. میانگین عملکرد علوفه‌تر این گیاهان در صورت كشت در فضاهای خالی مزرعه از 15 تا 25 تن در هكتار متغیر بوده كه معادل تولید 7.5 تا 10 تن كود دامی می‌باشد. با كشت این گیاه به‌عنوان كود سبز علاوه بر بازیافت ضایعات حاصل از ریزش گندم، جو و پسماند كاه و كلش، به كنترل زراعی علف‌های هرز نیز كمک شایانی می‌گردد.

بقایای گیاهی نخود علوفه‌ای به دلیل ذخیره‌ی نیتروژن زیاد و پایین بودن نسبت كربن به نیتروژن در مقایسه با غلات دانه‌ریز، در خاك سریع تجزیه‌شده و با آزادسازی عناصر غذایی، بخش عمده‌ای از نیاز نیتروژنی و سایر عناصر غذایی موردنیاز گیاهان بعدی در تناوب را تأمین می‌نماید. میکروارگانیسم‌های خاک از بقایای این گیاه به‌عنوان منبع انرژی و غذایی استفاده نموده و با تولید گازکربنیک، تركیبات معدنی و مولکول‌های آلی، در تولید هوموس خاک نقش مؤثری ایفا می‌نمایند. مقدار تثبیت نیتروژن توسط این گیاه با توجه به نوع رقم، زمان كاشت، تراکم گیاه، روش كاشت و شرایط محیطی (كشت آبی و دیم) از 35 تا 220 کیلوگرم در هكتار متفاوت می‌باشد.

کشت نخود علوفه‌ای به‌عنوان گیاه پوششی چگونه انجام می‌شود:

مزیت و کاربرد دیگر گیاه نخود علوفه‌ای، استفاده از آن به‌عنوان گیاه پوششی می‌باشد. منظور از گیاهان پوششی، استفاده از گیاهان زراعی برای پوشاندن خاک و محافظت آن در برابر فرسایش آبی و بادی است. کشت گیاه زراعی پوششی، نظیر نخود علوفه‌ای پس از برداشت محصولات اصلی در تابستان و پاییز در مناطق سرد و معتدل، پوشش زمین را در طول فصول تابستان، پاییز و زمستان تأمین می‌نمایند. این گیاه با حفاظت سطح خاک از برخورد قطرات باران، به حداقل رساندن رواناب و جلوگیری از فرسایش، به حاصلخیزی پایدار خاک کمک کرده، ساختمان و خصوصیات فیزیکی خاک ازجمله دانه‌بندی، خلل و فرج و نفوذپذیری آن را بهبود می‌بخشد. به دلیل حجم، گستردگی و عمق نفوذ ریشه نخود علوفه‌ای، مواد غذایی اضافی و عناصر غذایی محلول در اعماق خاک توسط ریشه این گیاه جذب و از تلفات مواد غذایی و آبشویی آن‌ها در خاک جلوگیری می‌شود. به دلیل داشتن این خصوصیات می‌توان از این گیاه به‌عنوان "گیاه تله" نیز استفاده نمود.

کنترل علف‌های هرز در کشت نخود علوفه‌ای چگونه انجام می‌شود:

نخود علوفه‌ای را می‌توان در آیش دیم‌زارها (در تناوب با غلات)، کشت جایگزین آیش تابستانی در مناطق سرد (بعد از برداشت گندم، جو و کلزا)، کشت جایگزین آیش زمستانی در مناطق معتدل (بعد از برداشت برنج و یا کشت دوم ذرت علوفه‌ای) کشت نمود. شیوه کاربرد این گیاه به ویژگی‌های زراعی نخود علوفه‌ای و محدودیت‌های شرایط آب‌وهوایی در طول دوره رویش گیاه بستگی دارد. با کشت گیاه نخود علوفه‌ای در شرایط آیش تابستانی، بذور حاصل از ریزش گندم و جو و علف هرز هم‌زمان با این گیاه سبز شده و ضمن بازیافت این ضایعات و پاک کردن زمین از بذور علف‌های هرز برای زراعت بهاره، ظرفیت‌های جدیدی برای تولید اقتصادی کود سبز و کنترل زراعی علف‌های هرز فراهم می‌گردد. در این روش مدیریت مزرعه، نخود علوفه‌ای و غلات دانه‌ریز سبز شده، به‌واسطه سایه‌اندازی، کاهش دمای خاک، تغییر رطوبت خاک، تغییر در میزان نور دریافتی، ایجاد موانع فیزیکی، جوانه‌زنی و رشد علف‌های هرز را تحت تأثیر قرار داده و وزن‌تر و خشک علف‌های هرز را کاهش می‌دهد. در یک بررسی سه‌ساله، میانگین عملکرد وزن خشک علف هرز در کرت‌های کشت نخود علوفه‌ای (0.75 تن در هکتار) 55 درصد کمتر از کرت‌های شاهد (1.65 تن در هکتار) حاصل شد که نقش کشت نخود علوفه‌ای را در کنترل علف‌های هرز نشان می‌دهد.

ازآنجایی‌که نتایج مطالعات متعدد گویای برتری کشت مخلوط نخود علوفه‌ای با غلات دانه‌ریز در مقایسه با کشت خالص آن ازلحاظ عملکرد ماده خشک است، در این روش مدیریت مزرعه به دلیل وجود ضایعات حاصل از ریزش غلات، دیگر نیازی به خرید بذر گندم و جو و اختلاط آن با این گیاه نبوده و این موضوع یکی دیگر از مزایای اقتصادی بودن کشت این گیاه در شرایط آیش تابستانی محسوب می‌شود. زمان برداشت این گیاه باهدف کود سبز یا علوفه یکی از نکات حائز اهمیت در مدیریت کشت این گیاه بوده و مناسب‌ترین زمان آن مرحله پنجاه‌درصد گلدهی نخود علوفه‌ای می‌باشد. تأخیر در برداشت نخود علوفه‌ای باانگیزه دستیابی به عملکرد علوفه بالا، احتمال بالغ شدن بذور علف‌های هرز و ریزش مجدد آن‌ها را در سطح مزرعه در بردارد.

زمان کشت، روش کشت، میزان بذر و نسبت‌های مخلوط این گیاه با گندم یا جو از عوامل مدیریتی مهم در کارایی این گیاه برای کنترل علف‌های هرز به شمار می‌آیند. زمان کشت به شرایط آب‌وهوایی منطقه و گونه یا واریته گیاه نخود علوفه‌ای بستگی دارد. درصورتی‌که نخود علوفه‌ای با ردیف‌کار کشت شود، بذرها در عمق دلخواه قرار گرفته، جوانه‌زنی بذر و استقرار گیاهچه‌ها سریع‌تر صورت می‌گیرد. در کشت ردیفی اگر فاصله ردیف‌ها کمتر باشد، هم‌پوشانی بوته‌ها سریع‌تر ایجاد شده، درنتیجه با سایه‌اندازی مانع از رشد علف‌های هرز در بین ردیف‌ها می‌شود. به دلیل اینکه در کشت دست‌پاش بذرها در عمق‌های غیریکنواخت قرار می‌گیرند، درصدی از آن‌ها قبل از جوانه‌زدن از بین می‌روند. به همین علت میزان بذر مصرفی برای کشت باید اندکی بیش‌ازحد معمول باشد. در کشت دست‌پاش به دلیل غیریکنواختی عمق بذرها، بوته‌ها رشد یکنواخت و مطلوبی نخواهند داشت.

نتایج مطالعات انجام‌شده در شرایط دیم نیز موفقیت کشت مخلوط این گیاه را در کنترل علف‌های هرز نشان داد. وزن خشک علف‌های هرز در کرت‌های کشت خالص و مخلوط نخود علوفه‌ای به ترتیب 33.6 و 73 درصد کمتر از شاهد بود. وزن خشک علف‌های هرز در نسبت کشت مخلوط 50 درصد نخود علوفه‌ای و 50 درصد جو، 146 درصد کمتر از کشت خالص نخود علوفه‌ای بود. دلیل پایین بودن وزن خشک علف هرز در کشت مخلوط را می‌توان به سرعت زیاد جوانه‌زنی و رشد سریع ریشه و اندام‌های هوایی جو در مراحل اولیه رشد در مقایسه با نخود علوفه‌ای و علف هرز نسبت داد. این خصوصیات رشد سبب می‌شود که گیاه جو از منابع موجود مانند نور، آب و عناصر غذایی به نحو مطلوبی استفاده نماید و با ایجاد سایه‌انداز، رشد علف‌های هرز و گیاهان علوفه‌ای را محدود سازد. در کشت مخلوط در اثر کاهش وزن خشک علف‌های هرز، کیفیت علوفه افزایش می‌یابد.

عامل مؤثر در کنترل علف‌های هرز در شرایط کشت پاییزه نخود علوفه‌ای در مناطق معتدل، استقرار مطلوب این گیاه در پاییز می‌باشد. در کشت پاییزه چون دوره رشد و نمو کوتاه بوده و هوا به‌سرعت به سردی می‌گراید، ضروری است عملیات تهیه زمین بدون وقفه انجام گیرد و یا اینکه بدون انجام عملیات خاک‌ورزی با استفاده از ردیف‌کار گندم آبی، نخود علوفه‌ای در داخل بقایای گندم و جو کشت شود. جوانه‌زنی و استقرار مطلوب این گیاه در پاییز از پیش‌شرط‌های مهم در افزایش کمی محصول، زمان رسیدگی و کنترل علف‌های هرز به شمار می‌آید. استقرار مطلوب گیاه در پاییز، تأثیر بیشتری در کنترل علف‌های هرز خواهد داشت.

آفات و بیماری‌های گیاهی نخود علوفه‌ای چه مواردی هستند و چگونه کنترل می‌شوند:

سوسک نخود، آفت مهم نخود علوفه‌ای است که در تمام مناطق کشت این گیاه انتشار دارد. حشره کامل این آفت سوسکی است به طول 3.5 تا 5.5 میلی‌متر و به رنگ قهوه‌ای تیره با نقاط خاکستری یا سفید می‌باشد. حشره ماده تخم خود را روی غلاف نخود علوفه‌ای می‌گذارد و روی آن را با یک ماده لعابی شفافی که به‌مرور سخت می‌شود و تخم را حفاظت می‌نماید می‌پوشاند. لارو آفت پس از خروج از تخم غلاف را سوراخ کرده و وارد بذر می‌شود. سوراخ محل ورود لارو روی غلاف، مانند لکه کوچک و سیاهی دیده می‌شود. در حرارت 18 تا 20 درجه سانتی‌گراد دوره رشد و نمو لارو 33 تا 45 روز طول می‌کشد.

لارو سوسک، از بذر نخود علوفه‌ای تغذیه کرده و باعث کاهش ارزش غذایی آن می‌گردد. لاروها ممکن است ضمن تغذیه حدود یک‌پنجم وزن اصلی بذر را مصرف کنند. بر اثر حمله آفت به بذر، قوه نامیه آن از بین می‌رود. در اوایل ورود لارو به داخل بذر، خسارت آن نامحسوس می‌باشد ولی به‌تدریج با تغذیه از بافت و مواد ذخیره‌ای بذر خسارت آن شدید و درنهایت لارو در داخل بذر به شفیره تبدیل می‌گردد. در حرارت 18 تا 20 درجه سانتی‌گراد، مرحله شفیرگی این آفت 8 تا 14 روز بوده و سپس به حشره کامل تبدیل می‌شود. حشره کامل تا بهار سال بعد در داخل حفره بذر باقی می‌ماند. این حشره در سال فقط یک نسل دارد. برای مبارزه شیمیایی علیه این آفت، مزرعه نخود علوفه‌ای در زمان به گل رفتن بوته‌ها با سموم حشره‌کش مؤثر سم‌پاشی می‌شود. برای ضدعفونی بذور نخود از قرص‌های فستوکسین به مقدار 10 تا 20 قرص برای هر تن محصول و یا از گاز متیل برومید استفاده می‌شود.

در مزارع نخود علوفه‌ای چندین بیماری به‌صورت لکه‌ای مشاهده‌شده است. بیماری برق‌زدگی، پژمردگی فوزاریومی و سفیدک پودری ازجمله آن‌هاست. این بیماری‌ها در سال‌های پرباران و در شرایط رطوبتی در بعضی از مزارع مشاهده می‌شود ولی حضور و خسارت آن‌ها به دلیل برداشت زودهنگام علوفه، قابل‌ملاحظه و اقتصادی نیست. اصلاح و انتخاب ارقام متحمل به بیماری‌های گیاهی از اهداف و اقدامات مهم در پیشگیری و کنترل بیماری‌های گیاهی است.

ارزش غذایی نخود علوفه‌ای چقدر است:

در بسیاری از مناطق دنیا، نخود علوفه‌ای به‌صورت چرای مستقیم، علوفه‌ی سبز، علوفه‌ی خشک، کاه (خالص یا مخلوط با کاه غلات) و دانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه غنی از فسفر، کلسیم بوده و منبع خوبی از ویتامین‌ها مخصوصاً ویتامین A و D می‌باشد. در کشور ما به دلایل عدم شناخت کافی از ویژگی‌های زراعی، ترکیبات شیمیایی و ارزش غذایی این گیاه و همچنین عدم آشنایی با جایگاه واقعی آن در تناوب‌های زراعی رایج که از نظر اقتصادی برای کشاورزان و دامداران مقرون‌به‌صرفه باشد، از علوفه و دانه این گیاه در تغذیه و طیور به‌طور محدود استفاده می‌شود. نتایج تجزیه شیمیایی انجام‌شده در موسسه تحقیقات علوم دامی بر روی نمونه‌های علوفه خشک و دانه این گیاه از نظر مواد آلی، معدنی و قابلیت هضم، که از شاخص‌های مهم تعیین کیفیت علوفه و دانه به شمار می‌آیند، اهمیت این گیاه را به‌عنوان مواد خوراکی باارزش آشکار ساخته است.

بر اساس اطلاعات انجام‌شده مقادیر پروتئین خام، الیاف خام، کلسیم، فسفر، روی، قابلیت هضم ماده خشک، در علوفه و دانه نخود علوفه‌ای بیشتر از جو بوده ولی از نظر میزان عناصر کم‌مصرف مانند مس، منگنز، آهن کمتر از جو می‌باشد. با توجه به مزایای کشت مخلوط این گیاه با جو از نظر عملکرد ماده خشک، پروتئین خام و تولید نیتروژن در مقایسه با کشت خالص این دو گیاه، ترکیب علوفه حاصل از کشت مخلوط می‌تواند به‌عنوان یک غذای مکمل و باارزش در تغذیه دام مورد استفاده قرار گیرد. به‌طور کلی مخلوط علوفه جو و نخود علوفه‌ای در مقایسه با علوفه خالص آن‌ها، از مواد معدنی، پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و کربوهیدرات‌های کافی برخوردار بوده و به دلیل ارزش غذایی بالا، با رغبت و اشتهای بیشتری توسط دام مصرف می‌شود. تعادل عناصر غذایی در ترکیب علوفه جو و نخود علوفه‌ای، می‌تواند نقش مهمی را در افزایش فرآورده‌های دامی ایفا نماید. دانه نخود علوفه‌ای را می‌توان به‌عنوان منبع و مکمل‌های پروتئینی تولید داخل کشور، جایگزین مواد خوراکی وارداتی نموده و در تغذیه طیور مورد استفاده قرار داد.

کاهش آلاینده‌های محیط‌زیست با کشت نخود علوفه‌ای چگونه انجام می‌شود:

در مزارع تحت کشت نخود علوفه‌ای با هدف تولید علوفه، آفت بخصوصی که بتواند از اندام‌های هوایی این گیاه تا مرحله 50 درصد گل‌دهی تغذیه و به آن آسیب وارد نماید گزارش نگردیده است. بنابراین نیازی به سم‌پاشی در این مزارع نبوده و علوفه‌ی حاصل از این گیاه عاری از هرگونه بقایای سموم نباتی می‌باشد. به دلیل عدم کاربرد سموم شیمیایی، علوفه‌ی حاصل از این گیاه از کیفیت مطلوبی برخوردار بوده و یک غذای سالم در تغذیه دام محسوب می‌گردد. در صورت تعلیف دام با علوفه‌ی خشک این گیاه، فرآورده‌های دامی مانند شیر، گوشت و لبنیات نیز سالم و عاری از ترکیبات سموم نباتی بوده و در تهیه و تأمین غذای سالم و سلامت انسان تأثیرگذار می‌باشد. با کشت مخلوط و استفاده از نخود علوفه‌ای، علاوه بر افزایش تنوع کشت، در چرخه‌ی زندگی آفات و بیماری‌های گیاهی اختلال ایجاد می‌شود. در این روش مدیریت مزرعه، رشد علف‌های هرز کنترل‌شده و در پی آن مصرف علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها که از منابع مهم آلودگی آب، هوا و خاک به شمار می‌آیند کاهش می‌یابد. همچنین با بازیافت پسماند و ضایعات حاصل از ریزش گندم و جو، اثرات زیان‌بار ناشی از آتش زدن مزارع و مخاطرات ناشی از آلودگی هوا از بین می‌رود.

چالش‌های استفاده از گیاه نخود علوفه‌ای در نظام‌های زراعی چیست:

تأثیرات گیاه نخود علوفه‌ای بر اکوسیستم مزرعه، به شرایط آب و هوایی، نوع و میزان مواد آلی خاک و مدیریت کشت این گیاه بستگی داشته و در مناطق مختلف و در سیستم‌های تناوبی گوناگون با یکدیگر متفاوت می‌باشد. اگرچه در دهه اخیر، تحقیقات نسبتاً زیادی در زمینه‌ی تبیین جایگاه کشت گیاه نخود علوفه‌ای در سیستم‌های زراعی در بسیاری از کشورهای اروپایی به‌ویژه آمریکا و استرالیا انجام‌شده و نتایج آن به‌وسیله کشاورزان این کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد، ولی در ایران بررسی‌های بسیار محدودی در این زمینه صورت گرفته است. بنابراین لازم است در زمینه‌های نژادی، زراعی و کاربرد دانه و علوفه این گیاه در تغذیه دام و طیور تحقیقات دامنه‌داری صورت پذیرد. از طرفی بسیاری از فواید کود سبز، درازمدت بوده و در کوتاه‌مدت تنها برخی از آن‌ها نمود پیدا می‌کنند، از این‌رو ممکن است کشاورزان به استفاده از آن راغب نباشند. به‌ویژه اینکه در حال حاضر انواع کودهای شیمیایی، علف‌کش‌ها، حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش در بازار عرضه می‌شوند که به‌وسیله آن‌ها نیاز گیاهان به عناصر غذایی، کنترل علف‌های هرز، آفات و عوامل بیماری‌زای گیاهی در کوتاه‌مدت میسر می‌گردد. از سوی دیگر، کشاورزان اجازه کار که مالک مزرعه نمی‌باشند، رغبت و انگیزه‌ای برای استفاده از این گیاه به‌عنوان کود سبز با هدف تأمین منافع درازمدت ندارند. عدم اطلاع از مزایا و نحوه‌ی به‌کارگیری این گیاه در سیستم‌های زراعی موجود، از دیگر موانع چالش‌زا در زمینه‌ی توسعه کشت این گیاه به شمار می‌آید.

✅ نتیجه‌گیری:

فواید و مزیت‌های کشت گیاه نخود علوفه‌ای در شرایط آیش تابستانی، آیش زمستانی و آیش دیم‌زارها:

1. به‌طور متوسط در شرایط آیش تابستانی و زمستانی 3 تا 5 تن در هکتار علوفه‌ی خشک و 1.5 تا 3 تن علوفه خشک در شرایط دیم تولید می‌شود.

2. در کشت مخلوط نخود علوفه‌ای با جو، ماده‌ی خشک اضافی و میزان بالایی از نیتروژن و پروتئین خام در مقایسه با کشت خالص آن تولید می‌شود.

3. در کشت مخلوط نخود علوفه‌ای در شرایط دیم و آیش‌های فصلی، علف‌های هرز به‌طور محسوس کنترل می‌شود و از وقت، نیروی کار و زمین به‌طور بهینه استفاده‌شده و میزان بهره‌وری از اراضی افزایش می‌یابد.

4. در صورت برگرداندن علوفه‌ی حاصل از کشت این گیاه به خاک به‌عنوان کود سبز، مواد آلی خاک افزایش می‌یابد.

5. با تثبیت بیولوژیکی نیتروژن، میزان مصرف کودهای شیمیایی در مزارع کاهش می‌یابد.

6. این گیاه به دلیل داشتن ریشه‌های نافذ، از باقی‌مانده‌ی کودهای شیمیایی مصرفی در مزارع گندم و جو استفاده نموده و در کاهش میزان آبشویی و آلودگی آب‌های زیرزمینی مؤثر می‌باشد.

7. با پوشش کامل سطح مزرعه، فرسایش بادی و آبی خاک به‌طور محسوس کاهش می‌یابد.

8. با ایجاد محیط‌زیست سالم برای موجودات زنده، به افزایش تنوع زیستی کمک می‌شود.

9. بستر مناسبی برای اشتغال بیشتر، رشد و ثبات جوامع روستایی فراهم می‌آید.

10. با بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، نفوذپذیری خاک نسبت به آب افزایش می‌یابد.

11. به دلیل تولید علوفه اضافی، زمینه‌ی مناسبی برای جلوگیری از تخریب مراتع فراهم می‌شود.

12. پروتئین و مواد معدنی موجود در این گیاهان سبب افزایش کیفیت علوفه در جیره غذایی دام‌ها می‌گردد.

📍 ارسال فوری به سراسر ایران  

جهت دریافت مشاوره رایگان و اطلاع از قیمت بذر نخود علوفه ای با ما تماس بگیرید 

📞 تماس بگیرید: 09132288322